ترجمه رضا یعقوبی

منتشر شده در روزنامه ایران مورخ چهارشنبه 20 آبان 1394

جهت دانلود فایل PDF روزنامه اینجا کلیک کنید
پروفسور جان بروم، استاد فلسفه اخلاق دانشگاه آکسفورد است. چکیده فعالیت نظری او در دو اثر، تحت عنوان «سنجیدن کالاها»(1991) و «سنجیدن زندگی‌ها» (2004) آمده است. او به دنبال کاربردهای عملی‌تر این نگرش‌ها در پروژه «در نظر گرفتن هزینه گرم شدن زمین»(1992) بوده است. اکنون عمده فعالیت‌هایش را معطوف به هنجارمندی، عقلانیت و استدلال کرده اما هنوز هم به تغییرات آب و هوا علاقه‌مند است. آنچه در ادامه می‌خوانید یادداشت او در نشریه دانشگاه آکسفورد است.
٭٭٭
درباره تغییرات آب و هوا چه باید کرد؟ این یک مسأله اخلاقی است. از ما که نسلی غنی هستیم، انتظار می‌رود به خاطر کسانی که در آینده زندگی خواهند کرد، فداکاری کنیم. تنها دلیلی هم که برای این کار داریم، دلیلی «اخلاقی» است. با این حال، تاکنون معدودی از فیلسوفان اخلاق در این بحث وارد شده‌اند که درباره تغییرات آب و هوا چه کار باید کرد؟
دانشمندان و اقتصاددانان بیشترین نقش را در این زمینه داشته‌اند اما بسیاری از آنان آشکارا نسبت به «علم اخلاق» بدگمانند چرا که فکر می‌کنند علم اخلاق، «ذهنی» و غیرقابل اعتماد است و در تصمیم‌گیری‌های سیاسی نقشی ندارد. آنان فراموش کرده‌اند که پرسش مورد بحث، پرسشی اخلاقی است و پاسخ آن هم باید حکمی اخلاقی باشد. آنها هم وقتی می‌خواهند به این پرسش پاسخ دهند ناچارند که مفروضات اخلاقی پنهان خود را به کار ببرند. بنابراین لازم است که فلاسفه اخلاق با این مسأله درگیر شوند. من تنها به چند مورد از آنها اشاره خواهم کرد.
یکی از آن مسائل در این باره است که در مقایسه با زمان حال چگونه باید آینده را سنجید؟ اقتصاددانانی که روی این مسأله کار می‌کنند، محصولات آینده را «کم بها» می‌دانند. آنان کالاهایی را که در آینده تولید خواهند شد، در مقایسه با کالاهای مشابه کنونی کم ارزش‌تر می‌دانند. میزان تخفیفی که آنها برای آینده قائلند، موجب می‌شود که نتیجه‌گیری‌های آنان درباره تلاشی که باید برای مبارزه با تغییرات آب و هوا کرد، تفاوت زیادی داشته باشد. این یکی از موارد مهمی است که اقتصاد به فلسفه اخلاق نیاز پیدا می‌کند چرا که انتخاب ضریب تخفیف بستگی به مفروضات اخلاقی دارد.
مسأله بعدی، ارزش زندگی انسان است. تغییرات آب و هوا حداقل 10ها میلیون نفر را از طریق قحطی، بیماری، گرما، طوفان، سیل و سایر علل خواهد کشت و احتمالاً بزرگترین خسارت‌ها را به بار خواهد آورد. برای تشخیص زشتی این فاجعه به فلسفه اخلاق نیاز داریم. وقتی کسی زندگی‌اش را از دست می‌دهد چه صدمه‌ای می‌بیند؟ چه فداکاری‌هایی باید کرد تا تعداد کشته‌شدگان را کاهش داد؟
مشکل‌ترین سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا تغییرات آب و هوا موجب انقراض نوع بشر می‌شود؟ بسیاری از مردم فکر می‌کنند که انقراض بشر رویداد فوق‌العاده بدی است. اگر این طور باشد حتی کوچک‌ترین شانس وقوع آن از تمام عواقب دیگر تغییر آب و هوا سنگین‌تر است. از دیگر سو، بسیاری از مردم نگاه متفاوتی دارند و معتقدند وجود مردم بیشتر، در جهان مفید نیست و برعکس، فقدان ذخایر برای مردمان آینده مصیبت‌بار نیست. از نگاه آنها انقراض واقعه بدی نیست. اینکه انقراض به لحاظ اخلاقی خوب است یا بد، پرسشی در حوزه اخلاق جمعی و مسأله‌ای تازه در فلسفه اخلاق است که باید برای یافتن پاسخ آن سخت تلاش کنیم.

جهت دانلود فایل PDF روزنامه اینجا کلیک کنید

منبع : روزنامه ایران